|
GELENEKSEL
MEYVECİLİK
NAR
YETİŞTİRİCİLİĞİ
 Nar çok yıllık, çalı formunda bir bitki
olup çok kuvvetli bir kök sistemine
sahiptir.Bitki çok gövdeli ve sık
dallıdır. Çiçekleri erkek-dişi ve erdişi
olup küre şeklinde iri bir meyvesi
vardır. üstten hafif basık olan bir
ılıman iklim bitkisidir. Nar, C
vitamini, demir ve potasyum yönünden
zengin bir meyvedir.Tadı: Tatlı, mayhoş,
ekşi gibi çeşitli dir. Nar bitkisinin
adaptasyon kabiliyeti yüksektir. Genelde
tropik ve suptropik iklim bitkisi
olmasına rağmen, -10 oC'ye kadar
dayanabilmektedir.
Çeşitli iklim ve toprak koşullarında
yetişip , bakımı kolaydır. dalında uzun
süre kalabil mesi ve depoda muhafaza
edilebilmesi pazarlamassı için kolaylık
sağlar bir meyve türüdür.Ülkemizin bir
bölümü narın anavatanı içinde bulunmakta
ve üretimi yapılmaktadır.
İklim ve Toprak İstekleri
A-İklim İsteği
Nar yıllık ortalama 500 mm’ lik yağış
istemekle birlikte bu yağışın çoğuna
ilkbaharda ihtiyaç gösterir. Yazın yağan
yağmurlar meyve kalitesini bozmakta,
olgunluğa yakın dönemde yağan yağmurlar
meyve kabuğunu çatlatmakta olup, bu
zamanda iyi sonuç vermemektedir. Meyve
oluşumu döneminde kuru hava koşulları en
kaliteli meyvenin oluşmasını sağlayarak
pazar değerini arttırmaktadır. Nar bir
güneş bitkisidir, bahçe tesisinde ve
yeterli ışıklanma koşullarına dikkat
edilmelidir.
B- Toprak İsteği
Nar toprak isteği bakımından fazla
seçici değildir. Silisli çakıllı, kumlu,
kireçli, killi ve ağır killi gibi
çeşitli toprak tiplerinde nar
yetiştiricili yapılabilmektedir.
Tuzluluğa orta derecede dayanıklıdır.
Toprak alkali veya asit olabilir. Bazı
meyvelerin aksine aşırı toprak nemine
dayanıklıdır. Narda optimal gelişme kuru
ve sıcak hava koşullarına karşılık derin
geçirgen nemli ve serin topraklarda
görülmektedir.
Yetiştirme Tekniği
A- Çeşit Seçimi
 Nar yetiştiriciliğinde, çeşit seçimi
oldukça önemlidir. Çeşit seçiminde
dikkat edilen konular: bölgeye adapte
olmuş o yörenin iklimine, hastalıklara
dayanıklı, verimi iyi, meyveleri
insanların göz zevkine ve damak tadına
uygun ve taşımaya dayanıklı olması gibi
özelliklere göre seçim yapılır.
Çeşit seçiminde ticari amacına göre
sofralık yada endüstri çeşitlerinin
yetiştirilmesine karar
verilmelidir.Ayrıca, bu çeşitlerin
meyvelerinde irilik kabuk rengi ve
kalınlığı, dane rengi, yumuşak
çekirdeklilik, sululuk gibi özellikleri
ihtiyaca cevap verebilmelidir. Yurt
içinde sevilen nar çeşitleri hafif
mayhoş veya tatlı çekirdeksiz ve iri
meyveli olanlardır. Avrupa ya ihracat
için özellikle kabuk ve dane rengi
kırmızı ve mayhoş çeşitler seçilmelidir.
Arap ülkelerine ihracat için ise tatlı
narlar tercih edilmelidir. Ayrıca nar
suyu veya nar ekşisi elde etmek için
yine kırmızı daneli ve ekşi mayhoş
narlar uygumdur.
B-Bahçe Tesisi
Toprağın nar yetiştiriciliğine
uygunluğuna bakıldıktan sonra tesviyesi
yapılmalıdır. Öncelikle yaz aylarında
pulluk tabanını kırmak için dipkazan
çekilir.Daha sonra pullukla derin sürüm
yapılır.
Sonbaharda döneminde ise 40-60 cm
derinlik ve çapta dikim çukurları
açılır.çukurlar üst toprak ve yanmış
çiftlik gübresi karışımıyla doldurulur,
yabancı otlar temizlenir.Narda dikim
aralıkları 2 m ile 6 m arasında
olmalıdır. Bunun yanında kapama nar
bahçelerinde en yaygın olarak kullanılan
dikim aralıkları 2.5 x 4 veya 3 x 4 m
dir. Sıralar kuzey -güney doğrultusunda
olursa güneş vehavalanma daha iyi
olacaktır. Nar bahçesi, doğrudan çelikle
yada köklü fidanlarla kurulabilir.
Ancak, çeliklerin doğrudan bahçeye
dikilmesi çeşitli bakım güçlükleri ve
verim kayıplarına yol açacağından nar
çeliklerinin bir fidanlık parselinde
köklendirilip bir yıl süreyle burada
bakımları sağlandıktan sonra boylama
yapılarak bahçeye dikilmeleri daha iyi
sonuç verecektir.
Nar fidanları sonbaharda yaprak
dökümünden başlayarak kış ayları boyunca
ve erken ilkbaharda dikilebilir. Kışları
çok soğuk geçmeyen bölgelerde sonbahar
dikimi daha uygundur. Dikim yapılırken
fidanın çelik kısmında tırnak kalmışsa
kesilir. Zayıf sürgünler alınır, fazla
uzun kökler kısaltılır. Sürgünün 50-60
cm den tepesi alınır. Sürgün yeterince
boylanmamış, zayıf gelişmişse dikimden
hemen sonra 2-3 göz üzerinden kesilerek
gelecek yıl için kuvvetli sürgün oluşumu
sağlanır. Sonra daha önce toprak - gübre
karışımı doldurulmuş çukurdan fidanın
çelik kısmının tamamı toprak içinde
kalacak kadar karışım alınır. Fidan
buraya yerleştirilerek tekrar aynı
toprak gübre karışımı ile takviye
yapılır. Fidan diplerindeki toprak
ayakla iyice bastırılır. Can suyuvermek
üzere etrafına küçük bir çanak yapılır.
Çok rüzgarlı bölgelerde karşılıklı iki
herek çapraz olarak fidana
yaklaştırılarak bağlanır. İyi bir nar
fidanında kök sistemi kuvvetli teşkil
etmiş olmalıdır. Son olarak hazırlanan
çanaklara en az yirmişer lt. can suyu
verilerek dikim tamamlanır,hava yağmurlu
da olsa bu can suyunun verilmesi
gerekmektedir.
Bakım
A-Toprak İşleme
Genç nar bahçelerinde ilk yıllar derin
toprak işleme aletleriyle iki yönlü
sürüm yapılır.
Daha sonraki yıllarda iş genişliği az dar
olan bahçe traktörleriyle ve diskli
tırmık rotovatör, kazayağı gibi toprağı
yüzlek işleyen aletlerle sürüm
yapılabilir. Ağaç dipleri gerekirse el
aletleriyle çapalanabilir. Yabani ot
kontrolünde istenirse ot öldürücü
ilaçlarda kullanılabilir.
B-Gübreleme
 Her türlü gübrenin uygulanmasında toprağın
fiziksel ve kimyasal yapısı ağacın
durumu iyi gözlenmeli, toprak ve yaprak
analizi yaptırdıktan sonra gübre
uygulamasının yapılması en
doğrusudur.Narlarında organik gübrenin
gelişme, verim ve kaliteye önemli ölçüde
etkisi bulunmaktadır. Narlara verilecek
çiftlik gübresi iyi yanmış olmalı ve
dekara 2-3 ton sonbahar-kış aylarında
bütün bahçeye kaplayacak şekilde
verilmeli ve çapa ile toprağa
karıştırılmalıdır. Nar için yeşil
gübreleme yapılması da yararlı sonuçlar
verir. Bunun için bakla, fiğ gibi
bitkiler nar bahçesinin tamamına ekilir.
Ekimi yapılan bitkilerin çiçeklenme
dönemlerinde bahçe sürülerek bitki
toprağa karıştırılır. Bu bitkilerin
toprağı azotça zenginleştirmesi
bakımından da olumludur.
Azot nar için önemli bir maddedir. Azotlu
gübre sürgün gelişimi ve meyve
büyümesini etkiler. İlk yıllarda ağaç
başına 50 - l00 gr saf azot (amonyum
sülfat) olarak (250 - 500 gr) verilmesi
oldukça iyi sonuç vermektedir.Tam verime
geçtikten sonra bu miktar ağaç başına
200 - 300 gr (amonyum sülfat) olarak, (l
- l,5 kg)olmalıdır.Azotlu gübreler erken
ilkbahar ve yaz aylarında olmak üzere 2
dönem verilmektedir. Yukarıda belirtilen
miktarın 2/3 ü mart ayında l/3 ü ise
haziran-temmuz aylarında verilmelidir.
Gübrelemeden sonra ağaç hemen sulanmalı
yada önce çapa ile toprağa
karıştırılmalıdır. Fosforlu gübreler ise
narın çiçeklenme meyve tutumu ve kök
gelişmesini etkiler. Narların fosfor
ihtiyacı tam verim çağında l00-200 gr
saf fosfor (trible süper fosfat) olarak
yaklaşık (250 - 500 gr) olarak
belirlenmiştir. Fosforlu gübreler kış
aylarında dal uçlarının ulaştığı
bölgelerde 20 - 30 cm derinlikte ağaç
çevresinde açılan 4 - 6 adet çukura
verilerek üzeri kapatılır.
C- Sulama
Nar yetiştiriciliğinde yağışların
yeterli olmadığı her dönemde sulama
zorunludur. Sulamanın az ve sık
yapılması gerekir. Genel olarak şubat -
mart aylarında odun gözlerinin
sürmesinden eylül - ekim aylarında meyve
oluşumuna kadar sürekli olarak toprak
nemi korunmalıdır. Özellikle odun
gözlerinin sürmesi çiçek tomurcuklarının
oluşması,tohum bağlaması ve meyve
gelişimi dönemlerinde olmak üzere 3
dönemde yeterli toprak nemi mutlaka
sağlanmalıdır. Bahçenin toprak yapısına
göre sulama aralığı 7-10 gün olmalı
Ancak yaz aylarında sulama sıklığı ve
miktarı artırılmalıdır. Meyvelerin son
olgunlaşma döneminde hasattan 10-15 gün
önce sulama kesilmelidir.Sulamaya devam
edildiği taktirde narlarda büyük sorun
olan kabuk çatlamalarını görülür. Nar
bahçelerinde genelde çanak usulü sulama
uygulanır. Mümkün ise modern sulama
sistemlerinden olan damla sulama alttan
sulama, sızdırma usulü sulama sistemleri
uygulanmalıdır. Bu sistemlerin ilk
yatırım giderleri fazladır. Uzun vadede
ise işçiliksiz ekonomik az su kullanımı
gibi büyük faydalar sağlamaktadır.
D- Budama
 Şekil budaması ilk 2-3 yıl içinde ağaçlar
verime yatmadan önce yapılır. Dikimden
sonra dipten çıkan kuvvetli 3-4 sürgün
ana gövde olarak seçilir ve tepeleri
50-60 cm kesilerek alçak taçlanmaları
sağlanır. Ana gövdelerden çıkan birinci
ve ikinci dallarda da 2.-3. yıllarda
tepe alma yapılarak taç teşkili
tamamlanır.
Verim Budaması:
Narlar genel olarak 2. ve 3. yıllardan
itibaren meyve vermeye başlarlar. Narlar
verime yattıktan sonra meyve verecek
dallarda uç alma yapılmamalıdır. Bu
dönemde seçilen 3, 4 gövde dışında çıkan
dip sürgünlerin sürekli olarak
temizlenmesi sağlanmalıdır. Ayrıca taç
kısmında görülen obur dallar dipten
kesilip, taç teşkili için gerekirse uç
alınarak dallanması sağlanmalıdır. Sık
taç meydana gelmiş ise güneşlenme ve
havalanmayı sağlamak için genel bir
seyreltme yapılmalıdır. Budamada zayıf
kurumuş, hastalıklı dallara öncelik
verilmelidir.
Geliştirme Budaması:
Narların verimlilik süreleri çeşitli
şartlara göre değişmekle birlikte
ortalama 20 - 30 yaşlarına kadar sürer.
Ancak kök boğazından yeni çıkan
sürgünlerle nar l00 yılı aşkın bir süre
verimliliğini sürdürebilir. Bu durumda
yaşlı gövdeler dipten kesilerek yeni
sürgünlerin oluşumu teşvik edilir. Bu
sürgünlerle aynı yollarla yeni gövdeler
teşkil edilerek ağaç gençleştirilir.
İstenirse gençleştirme işlemi her yıl
her ağaçtan l-2 gövde kesilerek kademeli
olarak yapılır. Bu şekilde bahçeden
kesintisiz olarak ürün alınması mümkün
olabilir.
E- Hastalık ve Zararlılarla Mücadele
En önemli hastalık bazı mantarların nar
meyvelerinde çürümelere sebep olmasıdır.
Bazı klasik kültürel işlemler
uygulanarak hastalıklar büyük ölçüde
önlenebilir.Olgunluğa yakın bir dönemde
fungusit uygulaması yapılması
depolanacak meyvelerin uzun süre
çürümelerini engellemektedir.
Narların en önemli zararlıları sıçanlardır
ve özellikle tatlı narlarda ve olgunluğa
yakın dönemlerde zarar verirler. Yaprak
bitleri, nar beyaz sineği, unlu bit,
kabuklu bitler, kırmızı örümcekler,
Akdeniz meyve sineği, nar içi kurdu,
toprak altı zararlıları gibi genel
zararlılarda narlarda görülür.
Hasat Ambalajlama ve Depolanması
A-Hasat
 Nar hasatı, çeşitlere ve bölgelere göre
değişsede genellikle ağustos sonunda
başlayıp kasım ortalarına kadar devam
eder. Narın çiçeklenme dönemi uzun
olduğundan dolayı olgunlaşması farklı
zamanlarda olur. Bu yüzden nar hasadının
2-3 defada yapılması gere kir.
Hasatsonbahar erken donlarından ve
yağışlardan önce bitirilmelidir.Hasat
sırasında meyveler üzerinde 1-2 mm
uzunluğunda sap kalacak şekilde makasla
kesilmelidir. Özellikle hasat esnasında
meyveleri yere düşürmekten ve
darbelerden korunması meyve çürümesini
önleyeceğinden dolayı kalitesi artar.
Kasalara dizilirken iki sıradan fazla
dizilmemelidir.
B- Ambalajlama
Narların seçme ve boylamasının elle
yapılması daha uygun olup meyveler
birbirine değmeyecek şekilde
paketlenmesine dikkat etmek
gerekmektedir.
C- Depolama
Narlar meyve kabuğunun özel yapısı
dolayısıyla çeşitli koşullarda 4 - 6 ay
süreyle depolanabilir. Narların
depolanmasında en emin ve en az kayıpla
ulaşılacak başarı modern soğuk hava
depolarıdır. Sıcaklık ve nisbi nemi
ayarlanabilen bu depolarda 1-20 C'de
%85-90 nisbi nemle meyveler muhafaza
edilebilirler.
10.12.2004 tarihinde Anamur Tarım İlçe
Müdürlüğünce yazılmıştır...
Kaynak : Anonim
Alıntı :
http://www.anamurtarim.gov.tr/
|
Başa
Dön 
