BASINDA YÖRÜK GÖÇÜ

YENİ DÖNEM GAZETESİ

ÇINAR ARIKAN’IN YÖRÜK GÖÇÜ KİTABI
 

(Çınar Arıkan: Yörük Göçü, hikâyeler, 1. baskı. Mayıs 2006, Konya, 198 sayfa)
 

"Anamur Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubat tarafından görevlendirilen komutan Miibarezeddin Ertokuş Bey ve manevi önderlerden Şıh Ömer tarafından 1228 yılında fethedilmiş olan bir Türk ve Türkmen yurdu olarak bugünlere gelmiştir."
Böyle yazıyor Yoriik Göçü hikâye kitabının yazan Çınar Arıkan Neden Yörük Göçü başlıklı yazısının başında. Ve bu kitabı yazma nedenlerini anlatmaya devam edip Anamur folk lorundan, oyunlarından, çalgılarından, şifalı otlarından, el sanatlarından bahsediyor... Ve Anamur insanını anlatıyor: "Oguzlarm Anadolu 'ya gelip bu topraklan Türklüğe ebedi yurt yapmalarından bu yana; töre, gelenek ve görenekleri, kıyafetleri, yapı, davranış, hürmet, saygı, misafirperverlikleriyle, şehrin o çılgın yaşantılarını hiç umursamayan Yörüklerin hayatı; binlerce yıldır siiregelmektedir. ( ... ) Bu insanlar için yayla (Toroslar); yaşlı olanlarına sağlık, genç; olanları için de sevda demektir. ( …) Elimde bulunan dokümanların hikâyelere, şiirlere, yakımlara dönüşmüş halini sizlerle bu kitap yolu ile paylaşmaktayım."

Anamurlu bir aydının kaleminden böyle iç açıcı ve aydınlatıcı bilgileri elde etmek, ayrı bir mutluluk doğrusu. Hele hele, bu aydm tanıdığınız bir dost ise...
Çınar Arıkan kimdir?

Çınar Arıkan 1957'de Mersin'in (Türkiye) Anamur ilçesinde doğdu. İlkokulu ve Ortaokulu bitirdikten sonra Mersin Eğitim Enstitiisii 'ne girdi, mezun olduktan sonra öğretmenliğe başladı. Daha geçlerde okul miidiirii, Halk Egitimi Müdürlüğünde müdür yardımcısı ve eğitim müfettişliği görevlerinde bulundu. Bu arada Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi'ni bitirip lisans diploması aldı. Halen Konya ilinde Eğitim Müfettişi olarak görev yapıyor.

Çınar ARIKAN’la 1993 yılı mayıs ayında Anamur Akdeniz Şiir Geceleri’nde tanışmıştım. O tarihlerde Prizren’in “Doğru Yol” Türk Kültür ve Sanat Derneği Türkiye Folklor Araştırmaları Kurumu Başkanlığı ve Anamur Kaymakamlığı tarafından Uluslararası Anamur Turizm festivaline davet edilmişti, ben de bu festival çerçevesinde düzenlenen 1. Uluslararası Turizm ve Çevre Kurultayında bir tebliğ sunmak üzere Anamur’daydım.

Çınar Arıkan tipik bir Akdenizliydi, mert bir kişi idi, konukseverdi. Mehdi Cibo, Osman Baymak ve ben adeta Çınar Arıkan’ın misafirleriydik. Elinden geldiği kadarıyla bizimle ilgileniyor, Anamur’u tanımamızı, Anamur’dan en iyi izlenimlerle unutulmaz hatıralarla ayrılmamızı arzu ediyordu.

Anamur 'u, Anamur kalesini; Anamur 'un etraf köylerini gezdik. Çınar’la birlikte Toros dağlarında bir köyde, limon bahçeleriyle çevrilmiş bir evin çardağında "bu köy bizim köyümüzdür" diyerekten ayran içip sohbet ettik.

O günlerle ilgili notlarıma bir göz gezdiriyorum yeniden:

28 Mayıs 1993, Cuma, Anamur

Çınar Arıkan, Osman Baymak, Muzaffer Tufan, Mehdi Cibo hep beraber Anamur’un henüz tozdan kurtulmamış sahil yolunda gidiyoruz. Arabayı Çınar sürüyor. Osman Baymak ise Muzaffer Tufan’a şu bilgileri veriyor: “Prizren’de bir sokağa Yunus Emre’nin adı verildi İskender’in girişimiyle.” Muzaffer Tufan buna seviniyor. “Her kişi elinden gelen işleri yapmalı, böylece Türk varlığının yaşatılmasına katkı sunulmalıdır” diyor. (…)

29 Mayıs 1993, Cumartesi, Anamur

Anamur kalesini geziyoruz, orada Hayrettin İvgin'le görüşüyoruz. Akşam saatlerinde 'Anamur Kent Stadyumu’nda konser var, orada Prizren "Doğru Yol" Demeği üyelerinin, Azerbaycan sanatçılarının, Gagavuz Türklerinin folklor gösterisi var, ayrıca Kamil Sonmez'in, Ela Altun'un programı var. Konserden sonra Çınar Arıkan'ın evine gidiyoruz, çay sohbetine dalıyoruz.

Yine Yörük Göçü'ne dönelim. Çınar Arıkan'ın bu kitabında yer alan 22 hikâyede, tarih ve folklor iç içedir. Bu hikâyelerden maada 'kitapta bir önsöz, yazarın Neden ‘Yörük Göçü’ başlıklı bir açıklaması, Açıklamalar, Yakımlar ve Hikâyeleri, Anlatan Kaynak Kişiler, Hikâyelerde Geçen Kelimeler / Terimler Sözlüğü ve Son Söz gibi bölümler yer almaktadır.

Çınar Arıkan'ın Yörük Göçü hikâye kitabı zengin tarihimizin, folklorumuzun ve genellikle kültürümüzün Yörük insanından kendine özgü bir biçimde, yerel özelliklerle bezenmiş güzel bir yansımasıdır.

Bu kitabı okumak gerekir. Çünkü yazarın da vurgulamak istediği gibi, bizi diri tutan, birbirimize bağlayan ortak değerlerimiz, dilimiz, imanımızdır. Yörük Göçü; gerçek, arı, duru, temiz, folklorik kültürümüzü anlatan bizim hikâyelerimizdir.

Kitap Üzerine başlığı altında bu kitaba bir önsöz yazan Prof. Dr. Ali Berat Alptekin'e göre "Kitapta Yörüklerin hayatından kesitlerin hikâyeleştirildiğini görüyorsunuz.
Bir kez daha, Yörük Göçü hikâye kitabını alın okuyun derken, Önsöz yazan Prof. Dr. Ali Berat Alptekin'in Yörük Göçü hikâye kitabının güzelliklerini dile getiren bir bölümünü aşağıda sizinle paylaşmak istiyorum:

Prof. Dr. Ali Berat Alptekin; Kitap Üzerine: “

(…)Hangi Yörüğün hayatında yılan ve yılanla ilgili bir hikâye yok ki? Hangi Yörüğün hayatında sınır kavgası, otlak kavgası yok ki?(…)Hangi Yörüğün hayatında “ardıç ağacı” ve “ardıç kuşu”yla ilgili hikâyeler yok ki. Çünkü ardıç ağacının olduğu yer yayladır.

(…)Hangi Yörüğün hayatında Karacaoğlan yok ki? Ya yürekten gelen sızıların zamanla türküleşip “yakım”a dönüşmesi… Ya Anamur tarihi, Anamur coğrafyası desem? Arıkan Hoca kitabında bu konuları ilmik ilmik işlemiş, bizlere alın okuyun diyor.
 

(…) Dede Korkut hikâyelerindeki Deli Karçar, Deli Dumrul’la özdeşleşen fakat askerlik sonrasında Yıldırım Bayezit’e benzeyen Kazım’ı anlatan hikâye desem hemen, “Senden Alır Ona Veririz” hikâyesini okumanızı tavsiye ederim.

(…)Yörüklerin halk hekimliği, halk baytarlığı yine bu hikâyelerin arasına serpiştirilmiş durumda.

Bugün yeni nesil yavaş yavaş öz değerlerini unutuyor, hatta unutması için teşvik ediliyor. Ayakta yiyor, içiyor, uyuyor... Oysa Çınar Arıkan Hoca’nın kitabında Anamur halk mutfağını buluyorsunuz. Keşkek, yahni, bulamaç, tarhana, bulgur pilavı, kavurma, maş çorbası ve daha niceleri...