FOLKLOR

FOLKLORA GENEL BAKIŞ
 

Folklor bilindiği gibi bir bölgede yaşayan halkın yaşama biçimi, gelenek, görenek, töre, zevklerini, neşesini, kederini, kısaca mazisinden gelen ve kendi arkasından gelen nesle aktardığı ve atiye ulaşmasını sağladığı halk bilimidir.
 

Türkülerden, ağıtlardan, manilerden, halk masallarından, tekerleme, atasözü, yöre oyunları, çalgılarından tutun da; insanların giydiği giyeceklerden, yaptığı el sanatlarından ve halk ilaçlarından, büyüklere ve küçüklere davranışlara, misafir ağırlamaya, gelenek ve göreneklere, sanat anlayışı, ev sistemi ve evlerin düzenlenmesine kadar her şey folklorun içinde yer alır. Kısa tarifi ile folklor; halk bilimi demektir.
 

Folklor bir milletin, bir yörenin hafızasıdır. Bu hafıza gelecek nesillere ışık tutar, bilgiler aktarır. Mazide yaşananların acı ve tatlı yanları zaman içinde gelişiyor, bir hatıra olarak canlanıyor. Ama yaşandığı dönemdeki toplumun yaşama biçiminden de derin izler taşıyor.
 

Anamur yöresi, Anamur’a gelen Oğuz ailesi Oğuzların Üç Oklar Boyunun Denizhan koluna dayanır. Bunlar Gülnar üzerinden gelerek yerleşmişlerdir. Yörüklerin bir kısmı Afganistan’da yaşayan Türk Bakşi aşiretinin bir kolu olarak da Anamur’a gelip yerleşmiştir (Bahşiş köyleri). Büyük Yiva ve Küçük Yiva boyları da Anamur’a gelen Oğuz Yörükleri arasındadır.
 

Anamur, Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubat tarafından görevlendirilen Mübarezeddin Ertokus Bey tarafından 1228 yılında fed edilmiş olan bir Türk ve Türkmen yurdu olarak bugünlere gelmiştir.
 

Bugün için sahil kesimler asıl kültürden, yaşantıdan, folklordan az izler taşırken dağ ve Yörük köylerine doğru gidildikçe maziden aktarılan folklorun derin izlerine rastlanır.
 

Anamur folklorunu biz genelde Yörük folkloru olarak ele almakta ve bu çerçevede değerlendirmekteyiz, ancak günümüzde yerleşik hayatın başlaması ile popüler kültüründe bir hayli yaygınlaşmış olduğunu gözden uzak tutmamak gerekir. Popüler kültürde kalıcılık yoktur. Günübirlik yaşanır ve bir müddet sonra kaybolur ve yeni arayışlar başlar. Maziden gelen folklorik kültür ise hiçbir zaman kaybolmaz, hep özlemle gururla kendisinden söz ettirir.
 

Biz sizlere sosyal ve kültürel hayattan, yöre yemeklerinden, adet-gelenek-göreneklerimizden, halk hekimliğinden, eğlencelerimizden, halk hekimliğinden, halk oyunlarımız, hikâyelerimiz, mahalli sanatçılarımız, mahalli çalgılarımız, yöre giyiminden, fıkra, şiir, masal ve efsanelerinden, atasözleri, güzel sözler, deyimler ve yöresel olarak kullanılan kelimelerden, yöredeki el sanatlarından, kilim, seccade, heybe, azık torbası, çul ve dokumalardan söz edeceğiz. Kısaca size folklordan; halk biliminden söz edeceğiz.

KÜLTÜREL BİR ZENGİNLİĞİMİZ

Anamur Kaşdişlen Köyü (*)

Mersin'in Anamur ilçesinin sadece bir köyünde Tahtacılar ikamet etmektedir. Anamur'a 3 km uzaklıkta olan Kaşdişlen köyü, bağlı bulunduğu ilçenin kuzeydoğusunda yer almaktadır.

Köye ulaşım Anamur - yakın köyler arasında 15 dakika aralıklarla işleyen dolmuşlarla sağlanmaktadır.

Rakımı 10 - 15 m olan köy, yazları sıcak ve nemli, kışları ılık ve yağışlıdır.

Köylüler, bu yerleşim biriminin 1900'lü yıllarda Böyüncü İbrahim adındaki bir kişi tarafından kurulduğunu, kendilerinin de Aydın taraflarından buralara geldiklerini söylemekte ve Aydın'dan ayrıldıktan sonra sırasıyla Antalya, Serik, Gazipaşa'da yaşadıklarını ardından bir kısmının Anamur'da kaldığını bir kısmının da Adana'nın Kozan ilçesine kadar ilerlediğini, hatta Şam'a gidip oraya yerleşenlerin olduğunu, sonra tekrar Şam'dan buralara dönenlerin bulunduğunu da belirtmektedirler.

Eskiden Anamur'un Ferizler köyüne bağlı iken sonraları bu köyden ayrılıp ayrı bir köy konumuna getirilen Kaşdişlen köyünün ilk adı Dişlen'dir. Ancak köylülerin yaz aylarında Anamur'a bağlı Bozyazı kasabası sınırları içerisindeki Kaş Yaylası'na çıkıp uzunca bir süre orada kalmaları ve köyün çevresinde üç tane diş şeklinde dağın bulunması (biri kuzeybatısında ikisi kuzeyinde) eski adın Kaşdişlen şeklinde değiştirilmesinde etkili olmuştur.

Köyün bugünkü hane sayısı 150, nüfusu da 604'tür. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı köyden Erdemli'nin Akdeniz Mahallesi'ne, Adana’nın Pozantı ilçesine, ayrıca Almanya'ya ve orman işçiliğiyle ilgili olarak Fransa'ya farklı yıllarda gidenler olmuştur.

Köylülerin bugün % 98'i turfanda seracılık ile, geri kalan % 2'si ise orman işçiliğiyle geçimlerini sağlamaktadır. Ormanda yaşayanlar yaz – kış ayırımı yapmaksızın nerede iş bulurlarsa oraya gitmektedir.

Köydeki 1964 - 1965 yıllarında yapılmış okulda 1998 yılına kadar eğitim - öğretim verilmiştir, ancak bu tarihten sonra okul kapatılarak öğrenciler, Anamur'a gönderilmeye başlanmıştır. Köylülerin % 95'inin okuma yazması vardır, hatta aralarında yüksek öğrenimlerini tamamlamış olanlar ve merkezde memur olarak çalışanlar da bulunmaktadır.

Köylülerin bir kısmı yaz aylarında yaylaya çıkma geleneğini bugün de devam ettirmektedir, ancak eskiden olduğu gibi Kaş Yaylası'na degil de Anamur sınırları içerisindeki Abanoz Yaylası'na çıkmaktadırlar.

Hacı Emirli Ocağı'na bağlı olup Aydınlı Oymağı’ndan olan köylülerin dedesi ölmüştür. Oğlunun da musahibi olmadığı için bu görevi tam olarak yerine getirememektedir. Cem evi de bulunmayan köyde bugün musahipli kişilerin sayısı çok azalmış, cuma akşamları törenleri de düzenlenemez olmuştur.

(*) Kaynak: MERSİN TAHTACILARI, Halkbilimi Araştırmlaları, Yard. Doç. Dr. Nilgün Çıblak,

Ürün yayınları, Eylül-2005, 364 Sf.(Yazı ilgili katabın 11. sayfasından alınmıştır.)

 

Başa Dön

Yazdır